Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich utworzony został na podstawie Rozporządzenia nr 4 Wojewody Olsztyńskiego z dnia 4.01.1994 r. (Dz.Urz. Województwa Olsztyńskiego nr 3 z 1994 r., poz.34) w celu zachowania wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowych, walorów krajobrazowych i widokowych, naukowo-poznawczych i dydaktycznych obszaru Wzgórz Dylewskich. Obiekt o powierzchni 7 151,20 ha wraz z otuliną (OChK Wzgórz Dylewskich) o powierzchni 14 483,20 ha położony w mezoregionie Garbu Lubawskiego, obecnie w województwie warmińsko-mazurskim, na terenie gmin Ostróda, Lubawa, Dąbrówno i Grunwald. Lasy pokrywają ponad połowę powierzchni Parku (3766,88 ha, co stanowi 52,68% jego powierzchni).

Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich powołano w celu ochrony części regionu Wzgórz Dylewskich ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, w celu zachowania i popularyzacji tych wartości w ramach zrównoważonego rozwoju. Plan ochrony dla Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich został ustanowiony Rozporządzeniem nr 13 wojewody warmińsko-mazurskiego z dnia 19 kwietnia 2007 r. (Dz. Urz. woj. warm.-maz. nr 59 z dnia 27 kwietnia 2007 r., poz. 963).

Park obejmuje zachodnią, najwyższą część Garbu Lubawskiego - Wzgórza Dylewskie. Jest to jeden z najbardziej urozmaiconych pod względem morfologicznym obszarów Pojezierza Mazurskiego, należący obok Wieżycy i Wzgórz Szeskich, do najwyższych wzniesień polskich pojezierzy. Wzgórza Dylewskie reprezentują zespół form ostatniego zlodowacenia. Najprawdopodobniej są to formy strefy marginalnej stadiału poznańskiego lub jednej z subfaz postpoznańskich. Współczesna rzeźba terenu związana również w dużym stopniu z ukształtowaniem podłoża geologicznego, przykrytego osadami starszych zlodowaceń, które oparły się naporowi lodowca doprowadzając do wytworzenia się na tym obszarze zespołu wzgórz. Ich kulminacyjnym punktem jest Góra Dylewska wznosząca się na wysokość 312 m n.p.m.

Największym walorem Parku jest rzeźba terenu. W krajobrazie dominują zbudowane z glin zwałowych wzgórza morenowe o wysokości względnej 40-60 m (nierzadko osiągające 80 m) i stromych zboczach ze spadkiem często przekraczającym 25%. Wzgórza są poprzedzielane wąskimi jarami, w których niekiedy znajdują się niewielkie cieki lub małe jeziorka. Oprócz charakterystycznych dla Parku form morfologicznych jakimi są pagórki i wzgórza morenowe oraz doliny i rynny wód roztopowych występują tutaj także zagłębienia wytopiskowe i rynny. Większość tych form jest zabagniona i bezodpływowa. Przykładem formy wytopiskowej jest jezioro Francuskie.

Obszar Parku ma cechy węzła hydrograficznego. Tutejsze wody powierzchniowe odprowadzane są promieniście w rożnych kierunkach. Na niezbyt rozbudowaną sieć wodną na terenie parku składają się nieliczne jeziora i oczka wodne, niewielkie strumienie i lokalne wysięki spływające, które dają początek rzeczkom takim jak Gizela, Poburzanka i Sandela. Obszar parku w całości znajduje się w zlewni rzeki Drwęcy.

Panujący tutaj klimat ma cechy charakterystyczne dla terenów wysuniętych dalej na północny wschód (klimat borealny). W efekcie na terenie Wzgórz Dylewskich okres wegetacyjny jest wyraźnie skrócony. Duże zróżnicowanie siedlisk jest powodem wykształcenia się bardzo różnorodnej szaty roślinnej. Od XIV wieku zaznacza się też istotny wpływ gospodarki ludzkiej na tutejsze środowisko przyrodnicze. Dzisiaj mniejsze i większe kompleksy lasów otaczają pola uprawne i łąki.

Wśród ekosystemów leśnych Parku dominującą rolę odgrywają lasy liściaste (łęgi, olsy, grądy i buczyny). Drzewostany budują głownie buk, grab, dąb szypułkowy. W domieszce występują klon zwyczajny, brzoza brodawkowata, świerk, jesion wyniosły, lipa drobnolistna, klon jawor. Na uwagę zasługuje rzadki już zespół zboczowego lasu klonowo-lipowego w okolicach Wygody, porastający bardzo żyzne gleby powstałe na zboczach i u ich podnóży.

Na terenie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich stwierdzono występowanie 750 gatunków roślin naczyniowych oraz 92 gatunki mszaków. Z czego 36 gatunków roślin naczyniowych podlega ochronie gatunkowej (24 ścisłej i 12 częściowej).

Obszar Parku jest miejscem występowania wielu cennych i ciekawych gatunków zwierząt. Spośród owadów występuje tu szereg gatunków chronionych: 6 gatunków biegaczy, 5 gatunków trzmieli i 3 gatunki motyli. Fauna motyli dziennych jest tutaj bardzo interesująca. Spośród 43 stwierdzonych gatunków aż 9 umieszczonych jest na "Czerwonej liście zwierząt zagrożonych i ginących w Polsce" w tym dostojka dafne (zaliczona do gatunków ginących o najwyższym statusie zagrożenia). Z kręgowców stwierdzono 10 gatunków płazów (wszystkie objęte ochroną), m.in. traszkę grzebieniastą i zwyczajną oraz ropuchę zieloną, 4 gatunki chronionych gadów (jaszczurka zwinka i żyworódka, padalec i żmija zygzakowata), 105 lęgowych i prawdopodobnie lęgowych gatunków ptaków oraz 7 regularnie zalatujących (wszystkie oprócz 9 gatunków są chronione). Stwierdzono 25 gatunków ssaków, z czego 9 znajduje się pod ochroną. Łącznie na terenie Parku wykryto 236 gatunków zwierząt, z tego 168 objętych jest ochroną gatunkową. Spośród gatunków, które występują lub niedawno występowały na terenie Wzgórz Dylewskich trzy są umieszczone w spisie gatunków zagrożonych w "Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt". Są to: wydra, wilk i orlik krzykliwy. Derkacz znajdujący się na światowej liście ptaków zagrożonych, prawdopodobnie gnieździ się w okolicy Dylewa, Szczepankowa i na łąkach nad Gizela. Z gatunków zagrożonych w skali europejskiej, które występują na terenie Parku wymienić należy: trzmielojada, orlika krzykliwego, żurawia, zimorodka, dzięcioła czarnego, lerkę, pokrzewkę jarzębatą, muchołówkę małą, gąsiorka, srokosza, brzegówkę i pokląskwę.

Jednym z cennych gatunków występujących niegdyś na terenie Parku był wilk. Jedna para była obserwowana na terenie Parku w 1993 r. Niestety mimo wprowadzonej ochrony w maju 1993 roku został zastrzelony basior i szczenna wadera opuściła obszar Wzgórz Dylewskich. Było to jedyne w ostatnich latach miejsce dłuższego przebywania wilków w zachodniej części regionu. Z innych chronionych ssaków na terenie Parku występują: jeż wschodni, ryjówka aksamitna i malutka, wydra, gronostaj i łasica. Do ciekawych gatunków należy zaliczyć muflona, który został introdukowany na obszar Wzgórz Dylewskich w 1986 roku, a wiec jeszcze przed utworzeniem Parku. Od momentu wprowadzenia 6 osobników populacja rozrosła się i dzisiaj liczy już sobie ok. 75 osobników. Muflony zasiedlają przede wszystkim okolice Jagodzin, Wygody, Glaznot i Wierzbicy.

Na terenie parku istnieją 2 rezerwaty przyrody: Jezioro Francuskie (florystyczny) i Dylewo (leśny). Utworzono tu 22 pomniki przyrody ożywionej (drzewa i grupy drzew) oraz nieożywionej (głazy narzutowe i głazowiska). Ochrona cennych terenów przyrodniczych jest również wdrażana przez władze gminne czego wyrazem jest powołanie 3 użytków ekologicznych w gminie Lubawa.